Luận về nguồn gốc bất bình đẳng giữa con người - JJR (12)

Vậy chúng ta hãy tránh đừng nhầm lẫn người hoang dã với con người mà chúng ta thấy trước mắt mình. Tự nhiên đối xử với các động vật bị bỏ mặc cho nó chăm sóc với một sự ưu đãi, mà dường như cho ta thấy nó ghen với quyền này biết nhường nào. Con ngựa, con mèo, con bò mộng, thậm chí con lừa phần lớn đều có tầm vóc cao hơn, tất cả đều có một thân thể vạm vỡ, nhiều sinh lực, nhiều sức mạnh, và nhiều lòng can đảm ở trong rừng hơn là ở trong nhà của chúng ta; chúng mất đi phân nửa những lợi thế này khi trở thành thú nuôi, và ta có thể nói rằng tất cả những sự quan tâm để chăm sóc tốt và nuôi nấng những con vật này chỉ dẫn đến làm chúng thoái hóa đi. Ngay cả đối với con người thì cũng vậy : khi trở nên hòa đồng và nô lệ, nó trở nên yếu ớt, sợ hãi, hèn yếu, và kiểu sống mềm yếu và ẻo lả cuối cùng sẽ làm phiền tức cả sức lực lẫn lòng can đảm của nó. Còn phải thêm rằng giữa những điều kiện hoang dã và thuần hóa, sự khác nhau giữa người với người hẳn còn phải lớn hơn là sự khác nhau giữa thú vật với thú vật; bởi vì thú vật và con người được tự nhiên đối xử công bằng như nhau, thì tất cả những tiện nghi mà con người tự dành cho mình hơn là cho thú vật mà nó thuần hóa đều là bấy nhiêu nguyên nhân đặc biệt khiến nó thoái hóa rõ rệt hơn.


Vậy thì không phải là một nỗi bất hạnh lớn đến thế cho những con người đầu tiên này, nhất là cũng không phải là một trở ngại lớn cho sự sinh tồn của họ, sự trần trụi, thiếu nhà ở, và việc nhịn tất cả những thứ vô dụng mà chúng ta tin là rất cần thiết này. Nếu họ không có làn da rậm lông, thì họ chẳng cần đến nó chút nào ở những xứ nóng, và ở xứ lạnh thì họ sẽ mau chóng biết cách chiếm đoạt da của những thú vật mà họ đã hạ được; nếu họ chỉ có hai chân để chạy, thì họ có hai cánh tay để cung ứng cho việc tự vệ và nhu cầu của họ; những đứa trẻ có lẽ là biết đi chậm và khó khăn, nhưng những người mẹ có thề mang chúng theo một cách dễ dàng; lợi thế này thiếu vắng cho các loài khác, khi thú mẹ bị săn đuổi, sẽ thấy bị buộc phải bỏ rơi con nhỏ, hoặc là chạy chậm lại theo bước chân chúng. Cuối cùng, trừ phi là đặt giả thuyết những sự hội tụ lạ thường và ngẫu nhiên của các hoàn cảnh, mà tôi sẽ nói tới trong phần tiếp theo, mà chúng cũng rất có thể không xảy tới, thì rõ ràng là trong mọi trường hợp khi người đầu tiên tự may quần áo hay dựng một chỗ ở thì như vậy là nó tự cho mình những thứ ít cần thiết, bởi vì nó đã không cần đến chúng cho tới lúc đó, và ta không thấy được tại sao nó lại không thể chịu được, khi trở thành người đàn ông, một kiểu sống mà nó đã chịu được ngay từ khi còn bé.

----------------------------------- 


Gardons-nous donc de confondre l'homme sauvage avec les hommes, que nous avons sous les yeux. La nature traite tous les animaux abandonnés à ses soins avec une prédilection, qui semble montrer combien elle est jalouse de ce droit. Le cheval, le chat, le taureau, l'âne même ont la plupart une taille plus haute, tous une constitution plus robuste, plus de vigueur, de force, et de courage dans les forêts que dans nos maisons; ils perdent la moitié de ces avantages en devenant domestiques, et l'on dirait que tous nos soins à bien traiter et nourrir ces animaux n'aboutissent qu'à les abâtardir. Il en est ainsi de l'homme même: en devenant sociable et esclave, il devient faible, craintif, rampant, et sa manière de vivre molle et efféminée achève d'énerver à la fois sa force et son courage. Ajoutons qu'entre les conditions sauvage et domestique la différence d'homme à homme doit être plus grande encore que celle de bête à bête; car l'animal et l'homme ayant été traités également par la nature, toutes les commodités que l'homme se donne de plus qu'aux animaux qu'il apprivoise sont autant de causes particulières qui le font dégénérer plus sensiblement. 


Ce n'est donc pas un si grand malheur à ces premiers hommes, ni surtout un si grand obstacle à leur conservation, que la nudité, le défaut d'habitation, et la privation de toutes ces inutilités, que nous croyons si nécessaires. S'ils n'ont pas la peau velue, ils n'en ont aucun besoin dans les pays chauds, et ils savent bientôt, dans les pays froids, s'approprier celles des bêtes qu'ils ont vaincues; s'ils n'ont que deux pieds pour courir, ils ont deux bras pour pourvoir à leur défense et à leurs besoins; leurs enfants marchent peut-être tard et avec peine, mais les mères les portent avec facilité; avantage qui manque aux autres espèces, où la mère, étant poursuivie, se voit contrainte d'abandonner ses petits, ou de régler son pas sur le leur. Enfin, à moins de supposer ces concours singuliers et fortuits de circonstances, dont je parlerai dans la suite, et qui pouvaient fort bien ne jamais arriver, il est clair en tout état de cause que le premier qui se fit des habits ou un logement se donna en cela des choses peu nécessaires, puisqu'il s'en était passé jusqu'alors, et qu'on ne voit pas pourquoi il n'eût pu supporter, homme fait, un genre de vie qu'il supportait dès son enfance.