Luận về nguồn gốc bất bình đẳng giữa con người - JJR (4)

Hỡi con người, cho dù bạn đang sống ở vùng đất nào, cho dù ý kiến của bạn ra sao, hãy lắng nghe. Đây là câu chuyện về bạn đúng như tôi tin là đã đọc được, không phải trong những trang sách của đồng loại của bạn vốn là những kẻ nói dối, mà là trong tự nhiên chẳng bao giờ nói sai. Tất cả những gì từ tự nhiên đều là thật. Sẽ chỉ có điều sai nếu như tôi đã trộn lẫn vào đó điều gì của mình, tuy không cố ý. Thời mà tôi sắp nói đến đã rất xa. Bạn đã thay đổi biết bao so với bạn đã từng là trước đây! Chính là để kể cuộc đời của giống loài của bạn mà tôi sẽ miêu tả bạn theo những phẩm chất mà bạn đã nhận được, mà sự giáo dục và những thói quen của bạn đã có thể làm cho suy đồi, nhưng không thể phá hủy chúng. Đã từng có, tôi cảm thấy, một thời đại mà con người cá nhân sẽ muốn dừng lại, bạn sẽ tìm kiếm thời mà bạn mong muốn giống loài của bạn sẽ dừng lại. Bất mãn về tình trạng hiện thời của bạn, bởi những lý do chúng báo trước cho hậu thế bất hạnh của bạn những bất mãn còn lớn hơn nữa, có lẽ bạn sẽ muốn quay lại phía sau; và cái tình cảm này hẳn phải nhận được lời ngợi khen của tổ tiên bạn, lời chỉ trích của những người cùng thời, và sự kinh hãi của những người sẽ có nỗi bất hạnh phải sống sau bạn.

---------------------------------------

O homme, de quelque contrée que tu sois, quelles que soient tes opinions, écoute. Voici ton histoire, telle que j'ai cru la lire, non dans les livres de tes semblables qui sont menteurs, mais dans la nature qui ne ment jamais. Tout ce qui sera d'elle sera vrai. Il n'y aura de faux que ce que j'y aurai mêlé du mien, sans le vouloir. Les temps dont je vais parler sont bien éloignés. Combien tu as changé de ce que tu étais! C'est pour ainsi dire la vie de ton espèce que je te vais décrire d'après les qualités que tu as reçues, que ton éducation et tes habitudes ont pu dépraver, mais qu'elles n'ont pu détruire. Il y a, je le sens, un âge auquel l'homme individuel voudrait s'arrêter; tu chercheras l'âge auquel tu désirerais que ton espèce se fût arrêtée. Mécontent de ton état présent, par des raisons qui annoncent à ta postérité malheureuse de plus grands mécontentements encore, peut-être voudrais-tu pouvoir rétrograder; et ce sentiment doit faire l'éloge de tes premiers aïeux, la critique de tes contemporains, et l'effroi de ceux qui auront le malheur de vivre après toi.