mercredi 17 juillet 2013

Luận về khoa học và nghệ thuật - JJR (26)


Nhưng nếu tiến bộ của khoa học và nghệ thuật đã không thêm được gì vào mặc khải của chúng ta; nếu nó đã làm hư hỏng tập quán, và nếu sự hư hỏng của tập quán đã phạm đến sự tinh khiết của thị hiếu, thì chúng ta sẽ nghĩ gì về đám đông những tác giả sơ khai này mà họ đã lánh xa khỏi ngôi đền của những Nàng Thơ những khó khăn để tránh bị tiếp cận, mà tự nhiên đã trải ra nơi đó như là một thử thách về sức lực cho những người ham muốn được biết ? Chúng ta sẽ nghĩ gì về những người chồng chất những tác phẩm mà họ đã tọc mạch phá vỡ cánh cửa của các khoa học và đưa vào thánh địa của chúng một đám ô hợp không xứng đáng lại gần; trong khi mà đáng mong ước là tất cả những kẻ không thể tiến xa hơn trong nghề nghiệp văn chương, đã nên bị chặn lại ngay ở lối vào, và ném mình vào những nghệ thuật khác có lợi hơn cho xã hội. Kẻ này mà suốt cả đời sẽ là một kẻ gieo vần tồi, một nhà hình học thứ cấp, có lẽ sẽ trở thành một người chế tạo vải tốt. Đã chẳng hề cần đến thầy cho những người mà tự nhiên đã dành họ làm môn đệ. Những Verulam, những Descartes và những Newton, những người thầy của loài người này chính họ đã chẳng hề có thầy, và những người hướng dẫn nào đã có thể dẫn họ đến tận nơi mà thiên tài rộng lớn của họ đã mang họ đi ? Những người thầy tầm thường đã chỉ có thể thu hẹp lại sự hiểu biết của họ bằng cách siết họ lại trong năng lực hạn hẹp của mình. Chính bởi những trở ngại đầu tiên mà họ đã học cách nỗ lực, mà họ đã luyện tập để băng qua khoảng cách mênh mông mà họ đã vượt qua. Nếu phải cho phép vài con người giao phó mình cho nghiên cứu khoa học và nghệ thuật, thì đó chỉ là dành cho những người cảm thấy có đủ sức mạnh để bước đi một mình trên dấu vết của chúng, và vượt lên trước chúng. Chính là thuộc về số nhỏ những người này việc xây lên những tượng đài vinh quang của trí tuệ con người. Nhưng nếu ta muốn rằng không có điều gì vượt cao hơn thiên tài của họ, thì cần phải là không có gì vượt cao hơn hy vọng của họ. Đó là sự động viên duy nhất mà họ cần. Tâm hồn tỷ lệ thuận một cách vô cảm với những đối tượng chiếm giữ nó, và chính là những dịp may lớn sẽ tạo ra những vĩ nhân.

--------------------------------------------------------

Mais si le progrès des sciences et des arts n'a rien ajouté à notre véritable félicité; s'il a corrompu nos moeurs, et si la corruption des moeurs a porté atteinte à la pureté du goût, que penserons-nous de cette foule d'auteurs élémentaires qui ont écarté du temple des Muses les difficultés qui défendaient son abord, et que la nature y avait répandues comme une épreuve des forces de ceux qui seraient tentés de savoir? Que penserons-nous de ces compilateurs d'ouvrages qui ont indiscrètement brisé la porte des sciences et introduit dans leur sanctuaire une populace indigne d'en approcher; tandis qu'il serait à souhaiter que tous ceux qui ne pouvaient avancer loin dans la carrière des lettres, eussent été rebutés dès l'entrée, et se fussent jetés dans arts utiles à la société. Tel qui sera toute sa vie un mauvais versificateur, un géomètre subalterne, serait peut-être devenu un grand fabricateur d'étoffes. Il n'a point fallu de maîtres à ceux que la nature destinait à faire des disciples. Les Vérulam, les Descartes et les Newton, ces précepteurs du genre humain n'en ont point eu eux-mêmes, et quels guides les eussent conduits jusqu'où leur vaste génie les a portés? Des maîtres ordinaires n'auraient pu rétrécir leur entendement en le resserrant dans l'étroite capacité du leur. C'est par les premiers obstacles qu'ils ont appris à faire des efforts, et qu'ils se sont exercés à franchir l'espace immense qu'ils ont parcouru. S'il faut permettre à quelques hommes de se livrer à l'étude des sciences et des arts, ce n'est qu'à ceux qui se sentiront la force de marcher seuls sur leurs traces, et de les devancer. C'est à ce petit nombre qu'ils appartient d'élever des monuments à la gloire de l'esprit humain. Mais si l'on veut que rien ne soit au-dessus de leur génie, il faut que rien ne soit au-dessus de leurs espérances. Voilà l'unique encouragement dont ils ont besoin. L'âme se proportionne insensiblement aux objets qui l'occupent, et ce sont les grandes occasions qui font les grands hommes.



Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire