Tất cả những điều đó, thưa Đức ông, tạo nên một sự hội tụ mà tôi là ví dụ duy nhất : và đó còn chưa phải là tất cả… Đây có lẽ là một trong những tình huống khó khăn nhất trong đời tôi, một trong những tình huống mà sự trả thù và lòng tự ái dễ dàng được thỏa mãn nhất, và ít cho phép một con người công bình được tự kiềm chế nhất. Chỉ cần mươi dòng thôi và tôi sẽ trùm lên những kẻ ngược đãi tôi một sự lố bịch không bôi xóa được. Chỉ cần công chúng biết được hai giai thoại mà tôi không cần phải kể ra ! Chỉ cần họ biết được những kẻ đã nghiền ngẫm sự suy sụp của tôi, và điều mà chúng đã làm để thực hiện điều ấy ! Công chúng sẽ thấy vì những thứ côn trùng đáng khinh bỉ nào, mà các quyền lực đã bị khuấy động ! Họ sẽ thấy thứ men chua nào đã được ủ ấm bởi sự thối tha của chúng và khiến cho cả nghị viện lên men ! Vì cái lý do kệch cỡm nào mà công chúng thấy các Nhà nước châu Âu liên minh với nhau chống lại con trai của một người thợ sửa đồng hồ ! Tôi sẽ vui thích biết bao mà thưởng thức sự bất ngờ của họ, nếu tôi không phải là công cụ gây ra sự bất ngờ này !
Cho tới lúc này ngòi bút của tôi, vốn táo bạo để nói lên sự thật, nhưng thuần túy là không châm biếm, đã chưa bao giờ làm hại ai cả ; nó đã luôn tôn trọng danh dự của người khác, ngay cả trong khi tự bảo vệ danh dự của chính tôi. Liệu tôi, khi rời bỏ nó, có sẽ làm nhơ bẩn nó bằng những lời nói xấu, và nhuộm nó với màu nhọ đen của những kẻ thù của tôi ? Không ; hãy để cho chúng lợi thế được đánh lén trong bóng tối. Về phần tôi, tôi chỉ muốn tự vệ một cách công khai, hay thậm chí là tôi chỉ muốn tự vệ. Để được như vậy chỉ cần điều mà công chúng đã biết, hay có thể được công chúng biết, mà không cần bất cứ ai bị xúc phạm.
Một điều đáng kinh ngạc thuộc loại này, mà tôi có thể nói ra, là khi thấy ngài Christophe de Beaumont gan dạ, người chưa từng chịu uốn gối trước bất kỳ thế lực nào cũng như không chấp nhận bất kỳ hòa bình nào với những người theo phái Jansen, đã trở thành, mà không hay biết, vệ tinh của họ và là công cụ cho sự thù hận của họ ; là khi thấy kẻ thù không đội trời chung của họ trừng trị tôi vì tôi đã không chịu theo phe của họ, vì tôi đã không muốn cầm bút chống lại các tu sĩ dòng Tên, mà tôi vốn không thích, nhưng tôi cũng không có gì phải than phiền về họ, cũng như thấy rằng họ bị áp bức. Xin Đức ông hãy đoái nhìn đến tập thứ sáu của truyện « Nàng Héloïse mới », ấn bản đầu tiên ; ngài sẽ thấy, ở ghi chú trang 138, nguồn gốc thật sự của tất cả những nỗi bất hạnh của tôi. Tôi đã dự báo trong ghi chú này (vì đôi khi tôi cũng can dự vào việc dự đoán) rằng là ngay khi mà các tu sĩ dòng Jansen trở thành thống lãnh họ sẽ còn kém khoan dung hơn và hà khắc hơn cả kẻ thù của họ. Khi đó tôi không biết rằng là câu chuyện của chính tôi sẽ kiểm chứng tốt đến thế cho lời dự đoán của mình. Sợi chỉ mối của kịch bản này sẽ không khó kiểm chứng đối với những ai biết được là cuốn sách của tôi đã bị thu hồi như thế nào. Tôi không thể nói thêm mà không nói quá nhiều, nhưng tôi có thể ít nhất báo cho ông biết là bởi những kẻ như thế nào mà ông đã bị dẫn dắt mà không ngờ tới. --------------------------------------------------
Tout cela, monseigneur, forme un concours dont je suis le seul exemple : et ce n'est pas tout... Voici peut-être une des situations les plus difficiles de ma vie, une de celles où la vengeance et l'amour-propre sont le plus aisés à satisfaire, et permettent le moins à l'homme juste d'être modéré. Dix lignes seulement et je couvre mes persécuteurs d'un ridicule ineffaçable. Que le public ne peut-il savoir deux anecdotes sans que je les dise 20 ! Que ne connaît-il ceux qui ont médité ma ruine, et ce qu'ils ont fait pour l'exécuter ! Par quels méprisables insectes, par quels ténébreux moyens il verrait s'émouvoir les puissances ! Quels levains il verrait s'échauffer par leur pourriture et mettre le parlement en fermentation ! Par quelle risible cause il verrait les États de l'Europe se liguer contre le fils d'un horloger ! Que je jouirais avec plaisir de sa surprise, si je pouvais n'en être pas l'instrument !
Jusqu'ici ma plume, hardie à dire la vérité, mais pure de toute satire, n'a jamais compromis personne ; elle a toujours respecté l'honneur des autres, même en défendant le mien. Irais-je, en la quittant, la souiller de médisance, et la teindre des noirceurs de mes ennemis ? Non ; laissons-leur l'avantage de porter leurs coups dans les ténèbres. Pour moi, je ne veux me défendre qu'ouvertement, et même je ne veux que me défendre. II suffit pour cela de ce qui est su du public, ou de ce qui peut l'être sans que personne en soit offensé.
Une chose étonnante de cette espèce, et que je puis dire, est de voir l'intrépide Christophe de Beaumont, qui ne sait plier sous aucune puissance ni faire aucune paix avec les jansénistes, devenir, sans le savoir, leur satellite et l'instrument de leur animosité ; de voir leur ennemi le plus irréconciliable sévir contre moi pour avoir refusé d'embrasser leur parti, pour n'avoir point voulu prendre la plume contre les jésuites, que je n'aime pas, mais dont je n'ai point à me plaindre et que je vois opprimés. Daignez monseigneur, jeter les yeux sur le sixième tome de la Nouvelle Héloïse, première édition ; vous trouverez, dans la note de la page 138, la véritable source de tous mes malheurs. J'ai prédit dans cette note (car je me mêle aussi quelquefois de prédire) qu'aussitôt que les jansénistes seraient les maîtres ils seraient plus intolérants et plus durs que leurs ennemis. Je ne savais pas alors que ma propre histoire vérifierait si bien ma prédiction. Le fil de cette trame ne serait pas difficile à suivre à qui saurait comment mon livre a été déféré. Je n'en puis dire davantage sans en trop dire, mais je pouvais au moins vous apprendre par quelles gens vous avez été conduit sans vous en douter.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire