Núi thần - Về thời gian (11)

Thực ra "Núi thần" hoàn toàn có thể được kể như một câu chuyện bình thường mà không cần rất nhiều chi tiết về thời gian như là nó đã được viết. Có thể thấy là người kể cố ý thu hút sự chú ý của người đọc với những chỉ dẫn về thời gian, và ông ấy làm điều đó hoặc là hết sức tài tình, hoặc là hoàn toàn theo cảm nhận tự nhiên của ông ấy về thời gian. Vì quả thực là, những chỉ dẫn về thời gian ấy thực ra không giúp ích gì cho người đọc trong việc theo dõi diễn biễn câu chuyện, mà còn khiến ta rất vất vả, thậm chí còn gây cảm tưởng hoang mang. Thời gian dường như bị làm cho rối tung, lẫn lộn, lẩn tránh, vuột mất khỏi ý thức của người đọc khi ta muốn nắm bắt nó, nhưng khi ta muốn quên nó, thì nó lại xuất hiện trở lại. Ví dụ như, khi HC mới tới Berghof, chàng được nói là khoảng 23 tuổi, khi Settembrini hỏi tuổi, HC nói là chàng đang trong tuổi 24, và đến khoảng nửa cuốn truyện, thì chàng vẫn nói mình 24 tuổi, trong khi mà thời gian chuyện kể và thời gian truyện dường như đều đã trôi qua rất lâu rồi. Sự xáo trộn về thời gian này, như chúng ta có thể giả thuyết, là chủ quan vì nó thuộc về ý thức của con người. Những con người đối mặt với cái chết hàng ngày chắc hẳn phải có quan niệm về thời gian khác với những người khỏe mạnh khác.

Thế giới "ở trên cao" Berghof là một nơi mà mọi giá trị đều đảo ngược lại so với thế giới "ở đồng bằng". HC nhận xét rằng, ở đồng bằng, người ta chỉ quan tâm đến việc bạn còn tiền hay không, nhưng ở trên cao, chàng nhận thấy là những bệnh nhân chỉ bị ám ảnh về nhiệt độ của cơ thể họ tăng không. Đối với Joachim, vốn khao khát trở thành sĩ quan, con người của kỷ luật, của sức mạnh, hay đối với Settembrini, người nghiên cứu văn học, vốn tin tưởng vào tiến bộ và sự phát triển lành mạnh của tinh thần, nhưng tiếc thay cả hai lại không có  được sức khỏe mà họ khao khát, thì chuỗi ngày ở nhà nghỉ dưỡng bệnh lao là phí hoài, đau khổ, buồn chán không nguôi. Ngược lại với họ là chàng HC trẻ trung khỏe mạnh, lẽ ra cũng sẽ không khác gì những con người ở đồng bằng lên chơi thăm người bệnh, nếu như ý thức sâu sắc về cái chết đã không ám ảnh chàng đến thế. Trong thế giới những người bệnh ấy, HC chẳng khác gì một siêu nhân, vì chàng không bệnh tật, không sợ cái chết, mà thậm chí sẵn sàng đương đầu với nó, tìm cách để hiểu nó. Chính vì vậy mà HC đã nhận ra giá trị đảo ngược của thời gian ở xứ sở của cái chết. Lần đầu tiên là khi chàng ngậm nhiệt kế để đo nhiệt độ cơ thể, chàng ngạc nhiên nhận thấy rằng, những phút đầu tiên dường như dài dằng dặc, nhưng đến phút cuối cùng, thì chàng lại để vuột mất nó và rốt cuộc là đã không thể ngậm được nhiệt kế trong đúng bảy phút như là chàng đã quyết định tuân thủ một cách chính xác. Trong một đoạn miêu tả nội tâm rất dài, Thomas Mann, với vai trò người kể chuyện, đã để nhân vật của mình suy tư về sự vô lý và vô nghĩa khi con người, hoàn toàn chủ quan, bất chấp sự vô biên của thời gian, muốn chia nó thành những đơn vị như mùa, năm, tháng, ngày, giờ...