Luận về nguồn gốc bất bình đẳng giữa con người - JJR (13)

Một mình, nhàn rỗi, và luôn luôn cận kề nguy hiểm, con người hoang dã hẳn phải thích ngủ, và có giấc ngủ nhẹ như thú vật, chúng nghĩ ít, và ngủ, có thể nói như vậy, tất cả thời gian mà chúng không suy nghĩ. Sự sinh tồn của bản thân là mối bận tâm duy nhất của nó, những khả năng được rèn luyện nhất của nó hẳn phải có mục đích chính là tấn công và tự vệ, hoặc để khuất phục con mồi, hoặc để đảm bảo không trở thành con mồi của một động vật khác: ngược lại, những bộ phận chỉ được hoàn thiện bởi sự mềm mại và nhục cảm hẳn phải vẫn còn trong trạng thái thô thiển, khiến cho loại bỏ khỏi nó tất cả mọi sự tinh tế; và những giác quan của nó bị chia rẽ về điểm này, thì nó sẽ có xúc giác và vị giác cực kỳ thô cứng; thị giác, thính giác và khứu giác có sự tinh nhạy lớn nhất. Tình trạng động vật nói chung là như vậy, và đó cũng là, theo phúc trình của các nhà du hành, tình trạng của phần lớn các dân tộc hoang dã. Cho nên chẳng nên ngạc nhiên rằng những người Hottentots ở mũi Hảo Vọng phát hiện ra, chỉ bằng mắt thường, những chiến hạm ở ngoài khơi, xa bằng những người Hà lan dùng kính, cũng như là những người hoang dã ở Châu Mỹ ngửi thấy những người Tây Ban Nha theo dấu vết của họ, như là những con chó giỏi nhất có thể làm được, cũng như là tất cả những quốc gia mọi rợ chịu được không phiền nhọc gì sự trần truồng của họ, kích thích vị giác của họ nhờ ớt, và uống rượu mùi châu Âu như uống nước lã.
--------------------------------------- 


Seul, oisif, et toujours voisin du danger, l'homme sauvage doit aimer à dormir, et avoir le sommeil léger comme les animaux, qui, pensant peu, dorment, pour ainsi dire, tout le temps qu'ils ne pensent point. Sa propre conservation faisant presque son unique soin, ses facultés les plus exercées doivent être celles qui ont pour objet principal l'attaque et la défense, soit pour subjuguer sa proie, soit pour se garantir d'être celle d'un autre animal: au contraire, les organes qui ne se perfectionnent que par la mollesse et la sensualité doivent rester dans un état de grossièreté, qui exclut en lui toute espèce de délicatesse; et ses sens se trouvant partagés sur ce point, il aura le toucher et le goût d'une rudesse extrême; la vue, l'ouïe et l'odorat de la plus grande subtilité. Tel est l'état animal en général, et c'est aussi, selon le rapport des voyageurs, celui de la plupart des peuples sauvages. Ainsi il ne faut point s'étonner, que les Hottentots du cap de Bonne-Espérance découvrent, à la simple vue des vaisseaux en haute mer, d'aussi loin que les Hollandais avec des lunettes, ni que les sauvages de l'Amérique sentissent les Espagnols à la piste, comme auraient pu faire les meilleurs chiens, ni que toutes ces nations barbares supportent sans peine leur nudité, aiguisent leur goût à force de piment, et boivent des liqueurs européennes comme de l'eau.