dimanche 23 juin 2013

Luận về khoa học và nghệ thuật - JJR (17)


Nghệ sĩ nào cũng muốn được hoan nghênh. Những lời ca tụng của những người cùng thời của chàng là phần quan trọng nhất trong phần thưởng của chàng. Vậy chàng sẽ làm gì để đạt được chúng, nếu bất hạnh thay chàng được sinh ra nơi một dân tộc và trong một thời đại mà các nhà thông thái trở thành trào lưu khiến cho tuổi trẻ phù phiếm được dùng làm mẫu mực; nơi mà con người đã hy sinh thị hiếu của họ cho những bạo chúa của tự do của họ (ghi chú 7), nơi mà một trong hai giới chỉ dám tán thưởng điều gì tỉ lệ thuận với sự hèn nhát của giới kia, người ta bỏ qua những kiệt tác của thơ bi kịch, và những tác phẩm hài hòa tuyệt diệu bị khước từ ? Điều chàng sẽ làm, thưa các ngài ? Chàng sẽ hạ thấp thiên tài của mình xuống mức của thế kỷ, và sẽ thích sáng tác những tác phẩm thông thường mà người ta ngưỡng mộ trong đời chàng hơn là những điều kỳ diệu mà người ta sẽ còn ngưỡng mộ rất lâu sau khi chàng chết. Hãy nói cho chúng tôi hay, hỡi Arouet nổi tiếng (tôi nghĩ là Rousseau nói về Voltaire - PLS), ngài đã hy sinh bao nhiêu vẻ đẹp nam tính và mạnh mẽ cho sự tinh tế giả tạo của chúng ta, và tinh thần lịch lãm rất giàu về những điều nhỏ bé đã đáng giá cho chúng ta bao nhiêu điều lớn lao.

(Ghi chú 7) Tôi còn xa mới nghĩ rằng uy thế đang lên của phụ nữ là một điều gì xấu trong chính nó. Đó là một món quà mà tự nhiên đã dành cho họ vì hạnh phúc của con người : được hướng dẫn tốt hớn, nó sẽ tạo ra bấy nhiêu điều tốt lành cũng như là ngày nay nó tạo ra điều xấu. Người ta không cảm thấy được đủ những lợi thế nào sẽ được sinh ra trong xã hội mà một sự giáo dục tốt hơn được tặng cho cái nửa này của nhân loại mà nó chỉ huy nửa kia. Những người đàn ông sẽ luôn luôn làm những gì làm vui lòng phụ nữ : nếu các ngài muốn họ trở nên cao thượng và đức hạnh, thì hãy dạy cho phụ nữ biết tâm hồn cao thượng và đạo đức là gì. Những suy nghĩ mà đề tài này cung cấp, mà Platon đã từng làm ngày xưa, thật xứng đáng được khai triển tốt hơn bởi một ngòi bút xứng đáng viết theo một người thầy như thế và bảo vệ một chính nghĩa lớn đến thế.

---------------------------------------- 
Tout artiste veut être applaudi. Les éloges de ses contemporains sont la partie la plus précieuse de sa récompense. Que fera-t-il donc pour les obtenir, s'il a le malheur d'être né chez un peuple et dans des temps où les savants devenus à la mode ont mis une jeunesse frivole en état de donner le ton; où les hommes ont sacrifié leur goût aux tyrans de leur liberté (note 7); où l'un des sexes n'osant approuver que ce qui est proportionné à la pusillanimité de l'autre, on laisse tomber des chefs-d'�uvre de poésie dramatique, et des prodiges d'harmonie sont rebutés? Ce qu'il fera, messieurs? Il rabaissera son génie au niveau de son siècle, et aimera mieux composer des ouvrages communs qu'on admire pendant sa vie que des merveilles qu'on n'admirerait que longtemps après sa mort. Dites-nous, célèbre Arouet, combien vous avez sacrifié de beautés mâles et fortes à notre fausse délicatesse, et combien l'esprit de la galanterie si fertile en petites choses vous en a coûté de grandes.


(Note 7) Je suis bien éloigné de penser que cet ascendant des femmes soit un mal en soi. C'est un présent que leur a fait la nature pour le bonheur du genre humain: mieux dirigé, il pourrait produire autant de bien qu'il fait de mal aujourd'hui. On ne sent point assez quels avantages naîtraient dans la société d'une meilleure éducation donnée à cette moitié du genre humain qui gouverne l'autre. Les hommes feront toujours ce qu'il plaira aux femmes: si vous voulez donc qu'ils deviennent grands et vertueux, apprenez aux femmes ce que c'est que grandeur d'âme et vertu. Les réflexions que se sujet fournit, et que Platon a faites autrefois, mériteraient fort d'être mieux développées par une plume digne d'écrire d'après un tel maître et de défendre une si grande cause.

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire