lundi 24 juin 2013

Luận về khoa học và nghệ thuật - JJR (18)


Chính như thế mà sự tan rã của thuần phong mỹ tục, tiếp nối tất yếu của xa hoa, kéo theo đến lượt nó sự hư hỏng của thị hiếu. Nếu mà tình cờ giữa những con người phi thường bởi tài năng của họ, có được người nào có tâm hồn cứng cỏi và từ chối nhượng mình cho thiên tài của thế kỷ của chàng cũng như là tự làm mình thấp hèn đi bởi những sáng tác trẻ con, thì khốn thay cho chàng ! Chàng sẽ chết trong nghèo đói và lãng quên. Mong rằng đây chỉ là một tiên lượng mà tôi đoán chứ không phải là một kinh nghiệm mà tôi kể lại. Carle, Pierre, đã đến lúc mà cây cọ vẽ dành để tăng thêm sự uy nghi của những đền thờ của chúng ta với những hình ảnh cao cả và thánh thiện, sẽ rơi khỏi tay của các ngài, hoặc sẽ bị mại dâm hóa cho việc trang trí với những bức tranh dâm đãng những tấm tường của nhà đối diện. Còn ngài, đối thủ của những Praxitèle và những Phidias; ngài mà người xưa hẳn đã mượn cây đục để tạo nên cho họ những vị thần có khả năng khiến tha thứ dưới mắt chúng ta sự sùng bái thần tượng của họ; ngài Pigalle không thể bắt chước, bàn tay ngài sẽ phải chịu nhận tạc bụng của một con khỉ mặt đỏ, hoặc là nó sẽ phải chịu nhàn rỗi.

Ta không thể suy nghĩ về thuần phong mỹ tục mà không vui lòng nhớ lại hình ảnh của sự giản dị của những thời đầu tiên. Đó là một bờ bến đẹp, được trang hoàng chỉ bởi bàn tay của tự nhiên, mà người ta không ngừng dõi mắt theo, mà người ta cảm thấy lùi xa trong tiếc nuối. Khi những con người ngây thơ và đạo đức đã thích có các vị thần làm nhân chứng cho hành động của họ, thì cả hai bên đã sống cùng nhau dưới cùng những mái lều; nhưng mau chóng trở nên độc ác, họ chán ngán những khán giả bất tiện này và xếp họ vào trong những đền thờ lộng lẫy. Rồi cuối cùng con người đuổi họ ra khỏi đó để chính mình ngự luôn ở trong, hoặc chí ít là những đền thờ của các vị thần không phân biệt được nữa với các ngôi nhà của công dân. Khi đó là mức cao nhất của đồi bại; và những thói xấu đã chưa từng bao giờ được đẩy xa đến thế khi người ta thấy chúng, có thể nói như vậy, được chăm chút nơi lối vào của những cung điện của các ông lớn trên những cột cẩm thạch, và được khắc lên trên những đỉnh cột theo kiểu Corinthe.

------------------------------------------ 
 
C'est ainsi que la dissolution des moeurs, suite nécessaire du luxe, entraîne à son tour la corruption du goût. Que si par hasard entre les hommes extraordinaires par leurs talents, il s'en trouve quelqu'un qui ait de la fermeté dans l'âme et qui refuse de se prêter au génie de son siècle et de s'avilir par des productions puériles, malheur à lui! Il mourra dans l'indigence et dans l'oubli. Que n'est-ce ici un pronostic que je fais et non une expérience que je rapporte! Carle, Pierre, le moment est venu où ce pinceau destiné a augmenter la majesté de nos temples par des images sublimes et saintes, tombera de vos mains, ou sera prostitué à orner de peintures lascives les panneaux d'un vis-à-vis. Et toi, rival des Praxitèle et des Phidias; toi dont les anciens auraient employé le ciseau à leur faire des dieux capables d'excuser à nos yeux leur idolâtrie; inimitable Pigalle, ta main se résoudra à ravaler le ventre d'un magot, ou il faudra qu'elle demeure oisive.
On ne peut réfléchir sur les moeurs, qu'on ne se plaise à se rappeler l'image de la simplicité des premiers temps. C'est un beau rivage, paré des seules mains de la nature, vers lequel on tourne incessamment les yeux, et dont on se sent éloigner à regret. Quand les hommes innocents et vertueux aimaient à avoir les dieux pour témoins de leurs actions, ils habitaient ensemble sous les mêmes cabanes; mais bientôt devenus méchants, ils se lassèrent de ces incommodes spectateurs et les reléguèrent dans des temples magnifiques. Ils les en chassèrent enfin pour s'y établir eux-mêmes, ou du moins les temples des dieux ne se distinguèrent plus des maisons des citoyens. Ce fut alors le comble de la dépravation; et les vices ne furent jamais poussés plus loin que quand on les vit, pour ainsi dire, soutenus à l'entrée des palais des Grands sur des colonnes de marbre, et gravés sur des chapiteaux corinthiens.


Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire