Chính như thế mà sự
tan rã của thuần phong mỹ tục, tiếp nối tất yếu của
xa hoa, kéo theo đến lượt nó sự hư hỏng của thị
hiếu. Nếu mà tình cờ giữa những con người phi thường
bởi tài năng của họ, có được người nào có tâm hồn
cứng cỏi và từ chối nhượng mình cho thiên tài của
thế kỷ của chàng cũng như là tự làm mình thấp hèn đi
bởi những sáng tác trẻ con, thì khốn thay cho chàng !
Chàng sẽ chết trong nghèo đói và lãng quên. Mong rằng
đây chỉ là một tiên lượng mà tôi đoán chứ không
phải là một kinh nghiệm mà tôi kể lại. Carle, Pierre, đã
đến lúc mà cây cọ vẽ dành để tăng thêm sự uy nghi
của những đền thờ của chúng ta với những hình ảnh
cao cả và thánh thiện, sẽ rơi khỏi tay của các ngài,
hoặc sẽ bị mại dâm hóa cho việc trang trí với những
bức tranh dâm đãng những tấm tường của nhà đối
diện. Còn ngài, đối thủ của những Praxitèle và những
Phidias; ngài mà người xưa hẳn đã mượn
cây đục để tạo nên cho họ những vị thần có khả
năng khiến tha thứ dưới mắt chúng ta sự sùng bái thần
tượng của họ; ngài Pigalle không thể bắt chước, bàn
tay ngài sẽ phải chịu nhận tạc bụng của một con khỉ
mặt đỏ, hoặc là nó sẽ phải chịu nhàn rỗi.
Ta không thể suy nghĩ về
thuần phong mỹ tục mà không vui lòng nhớ lại hình ảnh
của sự giản dị của những thời đầu tiên. Đó là
một bờ bến đẹp, được trang hoàng chỉ bởi bàn tay
của tự nhiên, mà người ta không ngừng dõi mắt theo, mà
người ta cảm thấy lùi xa trong tiếc nuối. Khi những con
người ngây thơ và đạo đức đã thích có các vị thần
làm nhân chứng cho hành động của họ, thì cả hai bên
đã sống cùng nhau dưới cùng những mái lều; nhưng mau
chóng trở nên độc ác, họ chán ngán những khán giả
bất tiện này và xếp họ vào trong những đền thờ lộng
lẫy. Rồi cuối cùng con người đuổi họ ra khỏi đó để
chính mình ngự luôn ở trong, hoặc chí ít là những đền
thờ của các vị thần không phân biệt được nữa với
các ngôi nhà của công dân. Khi đó là mức cao nhất của
đồi bại; và những thói xấu đã chưa từng bao giờ
được đẩy xa đến thế khi người ta thấy chúng, có
thể nói như vậy, được chăm chút nơi lối vào của
những cung điện của các ông lớn trên những cột cẩm
thạch, và được khắc lên trên những đỉnh cột theo
kiểu Corinthe.
------------------------------------------
C'est
ainsi que la dissolution des moeurs, suite nécessaire du luxe,
entraîne à son tour la corruption du goût. Que si par hasard entre
les hommes extraordinaires par leurs talents, il s'en trouve
quelqu'un qui ait de la fermeté dans l'âme et qui refuse de se
prêter au génie de son siècle et de s'avilir par des productions
puériles, malheur à lui! Il mourra dans l'indigence et dans
l'oubli. Que n'est-ce ici un pronostic que je fais et non une
expérience que je rapporte! Carle, Pierre, le moment est venu où ce
pinceau destiné a augmenter la majesté de nos temples par des
images sublimes et saintes, tombera de vos mains, ou sera prostitué
à orner de peintures lascives les panneaux d'un vis-à-vis. Et toi,
rival des Praxitèle et des Phidias; toi dont les anciens auraient
employé le ciseau à leur faire des dieux capables d'excuser à nos
yeux leur idolâtrie; inimitable Pigalle, ta main se résoudra à
ravaler le ventre d'un magot, ou il faudra qu'elle demeure oisive.
On
ne peut réfléchir sur les moeurs, qu'on ne se plaise à se
rappeler l'image de la simplicité des premiers temps. C'est un beau
rivage, paré des seules mains de la nature, vers lequel on tourne
incessamment les yeux, et dont on se sent éloigner à regret. Quand
les hommes innocents et vertueux aimaient à avoir les dieux pour
témoins de leurs actions, ils habitaient ensemble sous les mêmes
cabanes; mais bientôt devenus méchants, ils se lassèrent de ces
incommodes spectateurs et les reléguèrent dans des temples
magnifiques. Ils les en chassèrent enfin pour s'y établir
eux-mêmes, ou du moins les temples des dieux ne se distinguèrent
plus des maisons des citoyens. Ce fut alors le comble de la
dépravation; et les vices ne furent jamais poussés plus loin que
quand on les vit, pour ainsi dire, soutenus à l'entrée des palais
des Grands sur des colonnes de marbre, et gravés sur des chapiteaux
corinthiens.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire