Thưa vị Quý đại biểu,
Lời đầu tiên, tôi xin gửi những lời chúc mừng tốt đẹp nhất đến
Nhà vua Naruhito và
tin tưởng rằng nhân dân Nhật Bản sẽ giành được nhiều thành tựu to lớn
hơn nữa trong công cuộc phát triển đất nước trong thời kỳ
Lệnh Hòa,và đất nước Nhât Bản sẽ luôn tươi đẹp như mùa hoa anh đào của các bạn.
Tôi vui mừng tham dự và phát biểu tại Hội nghị Tương lai châu Á lần thứ
25 –diễn đàn đối thoại chính sách khu vực uy tín hàng đầu, để cùng trao
đổi về những xu thế phát triển mới, những cơ hội và thách thức mà thế
giới đang đối mặt và chia sẻ về nỗ lực của Việt Nam đóng góp cho hòa
bình và thịnh vượng chung.
Với chủ đề của Hội nghị năm nay là “Tìm kiếm một trật tự toàn cầu mới –
Vượt qua sự hỗn loạn” (Seeking a new world order – Overcoming the
chaos”), tôi xin chia sẻ một số suy nghĩ như sau:
Thứ nhất, về thời kỳ mới với nhiều bất định và thách thức
Chúng ta đang bước vào một giai đoạn mới với nhiều bất định cả về chính
trị, kinh tế và xã hội. Thế giới đang trong quá trình chuyển đổi nhanh
chóng và không thể đảo ngược chưa từng thấy trong lịch sử. Điều này xuất
phát từ sự chuyển dịch của sức mạnh kinh tế từ Tây sang Đông, từ Bắc
xuống Nam, từ những tiến bộ vượt bậc của khoa học và công nghệ và sự
thay đối của cơ cấu dân số.
Tính bất định cũng ngày càng gia tăng bởi các thách thức lớn mà kinh tế toàn cầu phải đối mặt: từ
căng thẳng thương mại giữa
các nền kinh tế hàng đầu thế giới, tình trạng trì trệ của thương mại
quốc tế, gánh nặng nợ khổng lồ, đến biến đổi khí hậu, tác động tiêu cực
của công nghệ, và các điểm nóng
xung đột khắp
thế giới. Bất bình đẳng gia tăng và chủ nghĩa dân tộc đã thổi bùng
phong trào phản toàn cầu hóa, làm suy yếu hệ thống thương mại đa phương
đã được xây dựng trong những thập kỷ qua.
Những biến động và thách thức trên có ảnh hưởng sâu rộng đến quản trị
kinh tế toàn cầu cũng như quan hệ giữa các quốc gia và khu vực. Không
một quốc gia nào dù lớn hay nhỏ có thể tự mình giải quyết, đòi hỏi sự
chung tay của cả cộng đồng thế giới.
Trong bối cảnh đó, một trật tự quốc tế đa chiều đang từng bước được định
hình. Quá trình toàn cầu hóa cũng dần chuyển sang một giai đoạn mới
dưới sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Thứ hai, về một tầm nhìn dài hạn và sự lạc quan thận trọng
Một tầm nhìn dài hạn, vượt ra khỏi những rủi ro, khó khăn ngắn hạn, sẽ
giúp có được nhận định toàn diện hơn. Tôi muốn nhấn mạnh đến ba yếu tố
quan trọng góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng của kinh tế thế giới trong
giai đoạn tới như sau:
- Một là, nền kinh tế thế giới đã có những bước tiến dài trong quá trình
hội nhập và kết nối; liên kết tài chính ngày càng được củng cố và các
chuỗi cung ứng mở rộng ra phạm vi toàn cầu. Kết nối số, đang ngày càng
phát triển mạnh mẽ. Sự bùng nổ của công nghệ thông tin và viễn thông
đang mở ra cơ hội mới chưa từng có cho kết nối toàn cầu và thúc đẩy sáng
tạo.
- Hai là, các động lực căn bản cho tăng trưởng là lao động, vốn và công
nghệ vẫn trên đà phát triển. Lịch sử cho thấy chính các động lực này đã
giúp kinh tế thế giới vượt qua được hai cuộc đại chiến thế giới cũng như
nhiều cuộc khủng hoảng và suy thoái kinh tế trong hơn một thế kỷ qua.
Dân số trẻ tại các nước đang phát triển sẽ là nguồn cung lao động dồi
dào bù đắp cho già hóa dân số tại các nước phát triển và thúc đẩy quá
trình chuyển đổi kinh tế toàn cầu. Nguồn vốn đầu tư được mở rộng nhờ gia
tăng thu nhập và tích lũy của người dân. Tiến bộ và chuyển giao công
nghệ giúp tăng năng suất lao động tại các nước đang phát triển và sẽ là
động lực chính cho tăng trưởng trong dài hạn.
© SPUTNIK / VLADIMIR FEDORENKO
- Ba là, những thành tựu phát triển của thế giới trên mọi khía cạnh của
cuộc sống trong thế kỷ qua đã đặt nền tảng quan trọng cho giai đoạn tiếp
theo. Lần đầu tiên trong lịch sử thế giới, tầng lớp trung lưu chiếm hơn
50% dân số thế giới. Quá trình này cũng giúp chung ta hiểu rõ hơn bản
chất, nguyên nhân của các thách thức, xây dựng những thiết chế quan
trọng để phối hợp giải quyết, và cũng nhận thức rõ hơn tầm quan trọng
của hợp tác giữa các quốc gia.
Với những yếu tố trên đây, dù phải vượt qua nhiều khó khăn và thách
thức, nhưng tôi tin rằng chúng ta có cơ sở để lạc quan, dù là thận
trọng, về tương lai tốt đẹp của châu Á nói riêng và thế giới nói chung.
Thứ ba, về vai trò của châu Á
Môi trường quốc tế thay đổi nhanh chóng đặt ra nhiều thách thức nhưng
cũng đem lại những cơ hội quan trọng cho các quốc gia châu Á. Với chính
sách đúng đắn, các quốc gia châu Á có thể phát huy thế mạnh của mình,
tận dụng xu thế phát triển mới và tham gia, thậm chí dẫn dắt quá trình
định hình các khuôn khổ hợp tác quốc tế mới.
© SPUTNIK / GEORGIY ZIMAREV
Từ góc độ kinh tế, chưa bao giờ khu vực này đứng trước nhiều tiềm năng
to lớn đến thế. Trọng tâm kinh tế thế giới đang dịch chuyển về châu Á và
xu thế này nhiều khả năng sẽ tiếp tục trong những thập kỷ tới. Chỉ
trong 30 năm từ 1988 đến 2018, tỷ trọng của châu Á trong GDP toàn cầu đã
tăng từ 14% lên trên 36%. Đến năm 2050, dự kiến châu Á sẽ chiếm tới 55%
tổng sản lượng kinh tế thế giới và đóng góp 2/3 tăng trưởng của kinh tế
toàn cầu.
Về mặt công nghệ, từ chỗ là vùng trũng của thế giới, châu Á nay đã là
một trong những khu vực đi đầu về thử nghiệm công nghệ mới. Có tới 51%
công ty ở khu vực này đã đầu tư vào các công nghệ để đón đầu cho việc
triển khai mạng 5G. Ước tính đến năm 2021, công nghệ số sẽ giúp GDP của
khu vực tăng thêm 1.160 tỷ USD và giúp tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng
năm tăng thêm 0,8% nữa. Riêng ở khu vực Đông Nam Á, tỷ lệ dân số sử dụng
Internet đã đạt 53%.
Về liên kết kinh tế, châu Á hiện chiếm tới gần 2/3 tổng số FTA trên toàn
thế giới. Bất chấp làn sóng bảo hộ thương mại đang nổi lên trên thế
giới, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương
(CPTPP) đã được ký kết và đi vào triển khai, trở thành FTA thế hệ mới
đầu tiên trên thế giới. Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực
(RCEP) đang được đẩy mạnh đàm phán và có thể được ký kết cuối năm nay.
© SPUTNIK / ILIYA PITALEV
Sự năng động, sáng tạo và mức độ kết nối ngày càng cao cho chúng ta cơ
sở lạc quan về tương lai kinh tế tươi sáng của khu vực châu Á.
Với tiềm lực to lớn của mình, bên cạnh những đóng góp về kinh tế, đã đến
lúc châu Á có tiếng nói và vai trò lớn lớn trong việc giải quyết các
vấn đề toàn cầu.
Vì lợi ích của chính mình và của cả thế giới, các quốc gia châu Á phải
đi đầu, thúc đẩy hợp tác hướng tới một trật tự thế giới công bằng, bình
đẳng, hợp tác, bền vững và hiệu quả hơn. Để đạt mục tiêu đó, những việc
các quốc gia châu Á cần làm là:
- Đẩy mạnh tiến trình hội nhập và liên kết kinh tế quốc tế, các sáng
kiến kết nối khu vực, để duy trì môi trường quốc tế thuận lợi cho phát
triển, thúc đẩy thương mại và đầu tư.
- Đề cao chủ nghĩa đa phương bao trùm và quan hệ hợp tác bình đẳng, cùng
có lợi giữa các quốc gia trên cơ sở các chuẩn mực và luật pháp quốc tế
nhằm tăng cường gắn kết lành mạnh giữa các nền kinh tế, có được sự thống
nhất về ưu tiên và phối hợp hành động để chung tay giải quyết các thách
thức chung.
- Khuyến khích cách tiếp cận mới lấy con người làm trung tâm để có được
sự phát triển hài hòa. Đó là sự hài hòa giữa con người và xã hội, bảo
đảm tăng trưởng bao trùm. Đó còn là sự hài hòa giữa con người và thiên
nhiên, phát triển kinh tế song hành với quản lý và sử dụng bền vững các
nguồn tài nguyên thiên nhiên. Đó cũng là sự hài hòa giữa con người và
công nghệ, bảo đảm quyền lợi của người lao động trước tác động của tiến
bộ công nghệ. Và không kém phần quan trọng là sự hài hòa giữa các giá
trị, bảo đảm sự đa dạng văn hóa, hội nhập quốc tế nhưng vẫn giữ gìn và
phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Là nền kinh tế tiên tiến hàng đầu thế giới, Nhật Bản đã có những đóng
góp quan trọng cho sự phát triển của châu lục trong những thập kỷ qua.
Với ASEAN, Nhật Bản là đối tác quan trọng, đã hỗ trợ tích cực cho quá
trình phát triển kinh tế xã hội của cả Hiệp hội và mỗi thành viên, và
ủng hộ tích cực tính thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN.
Việt Nam hoan nghênh Nhật Bản tiếp tục phát huy vai trò, đóng góp tích
cực vào hòa bình, ổn định, phồn vinh của khu vực và thế giới. Chúng tôi
ủng hộ các sáng kiến của Nhật Bản về hạ tầng chất lượng cao, về kết nối
khu vực và mong muốn Nhật Bản sẽ đóng vai trò lớn hơn trong thu hẹp
thiếu hụt hạ tầng cơ sở ở châu Á và thế giới.
Việt Nam cũng mong rằng, trong vai trò chủ nhà G20 năm 2019, Nhật Bản sẽ
dẫn dắt G20 đạt được những bước tiến mới trong hợp tác ứng phó các
thách thức chung toàn cầu, tăng cường sự ủng hộ của quốc tế đối với hệ
thống thương mại đa phương phổ cập, cởi mở, minh bạch, trên cơ sở luật
lệ, và thúc đẩy cải cách WTO để bảo đảm hiệu quả hoạt động của tổ chức
trong tình hình mới.
Thứ tư, một số suy nghĩ về một trật tự thế giới mới
Theo quy luật vận động của lịch sử, chúng ta đang trong giai đoạn quá độ
hướng tới một trật tự thế giới mới. Nhưng xây dựng một trật tự thế giới
mới không đồng nghĩa với việc xóa bỏ hoàn toàn trật tự cũ, nhất là khi
các thành tố căn bản của trật tự dựa trên luật lệ đến nay vẫn còn nguyên
giá trị.
Lịch sử cho thấy không phải mọi quá trình chuyển đổi của trật tự thế
giới đều dẫn đến chiến tranh và hỗn loạn. Thế giới có thể tránh được
những thảm họa này nếu sự thay đổi được quản lý tốt và các cường quốc
tuân thủ các luật căn bản của ứng xử quốc tế.
Việt Nam cho rằng một trật tự thế giới mới bền vững và hiệu quả cần đáp ứng các tiêu chuẩn như sau:
- Một là, củng cố chủ nghĩa đa phương bao trùm, tăng cường lòng tin và
hợp tác, và xây dựng hệ thống quản trị toàn cầu có khả năng giải quyết
các thách thức lớn của thế kỷ 21.
Một số thách thức nổi bật cần được giải quyết là: thúc đẩy tăng trưởng
kinh tế và bảo đảm mọi người dân đều được hưởng lợi từ quá trình này;
xây dựng hệ thống tài chính có sức chống chịu cao, đáng tin cậy và dễ
tiếp cận; giải tỏa tâm lý phản toàn cầu hóa; cải cách hệ thống thương
mại toàn cầu để kịp đáp ứng với sự phát triển nhanh chóng của các mô
hình thương mại và đầu tư; và huy động nguồn lực để thực hiện thành công
các mục tiêu phát triển bền vững 2030.
- Hai là, được xây dựng và hoạt động trên cơ sở luật pháp, với Liên hợp
quốc là trung tâm. Tất cả các quốc gia, dù lớn dù nhỏ đều phải tuân thủ
nghiêm chỉnh các luật lệ và chuẩn mực quốc tế; nước lớn không được dùng
sức mạnh để chèn ép nước yếu hơn; tạo điều kiện để các nước vừa và nhỏ
giữ được chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, không bị đặt vào tình thế
phải lựa chọn giữa các tập hợp lực lượng nước lớn.
Nguyện vọng chung của các dân tộc châu Á là được sống trong hòa bình và
thịnh vượng. Trong thế kỷ 20, châu Á đã từng là chiến trường của nhiều
cuộc chiến tranh đẫm máu.
Nhưng châu Á cũng là nơi ra đời nhiều nguyên tắc, chuẩn mực ứng xử chung
trong quan hệ quốc tế mà đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Đó là 5 nguyên
tắc cùng tồn tại hòa bình, Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác (TAC) của
ASEAN.
Hiện nay, ASEAN và Trung Quốc cũng đang nỗ lực thúc đẩy đàm phán Bộ Quy
tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) mang tính thực chất, hiệu quả. Lợi ích
chung của tất cả các nước, trong cũng như ngoài khu vực là duy trì hòa
bình, ổn định, an ninh, tự do hàng hải và hàng không trên cơ sở luật
pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982
(UNCLOS).
© REUTERS / STRINGER
Biển Đông
© AFP 2019 / FETHI BELAID
- Ba là, một trật tự thế giới bền vững cần bảo đảm nguyên tắc công bằng,
bình đẳng. Theo đó, trật tự quốc tế phải mang tính cởi mở, cân bằng
giữa các ý thức hệ khác nhau, hướng đến phục vụ lợi ích của người dân và
các quốc gia; các quy định và luật lệ được áp dụng một cách nhất quán
và rộng rãi.
Thứ năm, về chính sách của Việt Nam
Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, người dân và chính phủ Việt Nam
luôn trân trọng và gìn giữ giá trị của hòa bình, ổn định. Chúng tôi đề
cao việc tuân thủ luật pháp quốc tế, ngăn ngừa và giải quyết các tranh
chấp bằng các biện pháp hòa bình; ủng hộ thúc đẩy chủ nghĩa đa phương,
tăng cường quan hệ đối tác toàn cầu. Việt Nam luôn chủ trương thúc đẩy
hòa bình, ổn định, vì lợi ích chung và sự phát triển phồn vinh của từng
quốc gia, khu vực và toàn cầu.
Với quan điểm như vậy, Việt Nam kiên định đường lối đối ngoại độc lập,
tự chủ, hợp tác và phát triển, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ, chủ
động và tích cực hội nhập quốc tế, đồng thời đẩy mạnh cải cách kinh tế,
cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy sự phát triển của các thành
phần kinh tế, đầu tư cho giáo dục và phát triển nguồn nhân lực.
Chủ trương hội nhập quốc tế đã trở thành một trong những động lực quan
trọng để thúc đẩy tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường
sức mạnh tổng hợp quốc gia.
Sau hơn 30 năm đổi mới, mở cửa, Việt Nam đã trở thành một bộ phận không
thể tách rời của khu vực và thế giới. Hiện Việt Nam là một trong những
nền kinh tế tăng trưởng nhanh và có độ mở lớn nhất ở khu vực Đông Nam Á.
Tăng trưởng GDP năm 2018 đạt gần 7,1%, vào mức cao nhất trên thế giới;
tổng kim ngạch thương mại đạt 485 tỷ USD, tương đương 200% GDP.
Các nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh đã đem lại những kết quả tích
cực. Theo Ngân hàng thế giới, chỉ số môi trường kinh doanh của Việt Nam
năm 2018 xếp thứ 69/190 quốc gia. Xếp hạng năng lực cạnh tranh đạt mức
77/140 theo Diễn đàn kinh tế thế giới và chỉ số sáng tạo đạt mức 45/127
theo đánh giá của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO).
Các con số này đã phần nào thể hiện lòng tin, và sự hưởng ứng của các
nhà đầu tư, doanh nghiệp đối với nỗ lực cải cách, đổi mới của Chính phủ
Việt Nam thời gian qua.
© AFP 2019 / DENIS BALIBOUSE
Việt Nam cũng là nước ASEAN duy nhất có quan hệ đối tác chiến lược và
đối tác toàn diện với toàn bộ nhóm G7 và 16/20 nước G20. Đây đều là các
đối tác thương mại, đầu tư lớn nhất của Việt Nam, chỉ tính riêng G7
chiếm gần 27% tổng vốn đầu tư nước ngoài; chiếm 50% tổng kim ngạch
thương mại 2017 và đang có mức tăng bình quân 10-12%/năm.
Việt Nam đang thuộc nhóm nước dẫn đầu ASEAN về số lượng các Hiệp định thương mại tự do đã triển khai và đang được đàm phán.
Về quan hệ hợp tác Việt– Nhật, tôi vui mừng trước sự phát triển tốt đẹp,
mạnh mẽ, toàn diện, thực chất trên tất cả các lĩnh vực của quan hệ Đối
tác chiến lược sâu rộng Việt Nam – Nhật Bản. Giữa hai nước có sự tin cậy
chính trị cao và Lãnh đạo cấp cao hai bên duy trì các chuyến thăm và
tiếp xúc thường xuyên. Việt Nam coi Nhật Bản là đối tác tin cậy, lâu dài
và quan trọng hàng đ
Nhật Bản tiếp tục là đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam là
nước cung cấp viện trợ phát triển ODA lớn nhất, là đối tác lớn thứ hai
về đầu tư trực tiếp nước ngoài, là đối tác lớn thứ ba về du lịch và là
đối tác lớn thứ tư về thương mại.
Bên cạnh đó, hợp tác về lao động, giáo dục, du lịch, ứng phó biến đổi
khí hậu, nông nghiệp cũng phát triển nhanh chóng và gặt hái nhiều thành
tựu quan trọng. Cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản, trong đó đa số là
các bạn trẻ lưu học sinh, thực tập sinh, góp phần là cầu nối, giúp cho
quan hệ hai nước phát triển bền vững, lâu dài trong tương lai.
© AFP 2019 / KIRILL KUDRYAVTSEV
Tôi tin tưởng rằng, hợp tác giữa hai nước sẽ ngày càng phát triển sâu
rộng, đem lại lợi ích thiết thực cho người dân và đóng góp vào thịnh
vượng chung của khu vực.
Triển vọng tăng trưởng kinh tế Việt Nam đang mở ra rất nhiều cơ hội hợp
tác phát triển cho các doanh nghiệp Nhật Bản. Với tốc độ tăng trưởng
trung bình ở mức 6% duy trì trong suốt hơn 20 năm qua, Việt Nam đang trở
thành một thị trường tiêu dùng quan trọng của khu vực, hứa hẹn một thị
trường tiềm năng cho các hàng hóa và dịch vụ của Nhật Bản.
Để bảo đảm quyền lợi cho các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài tại Việt
Nam, chúng tôi cam kết luôn duy trì ổn định về an ninh chính trị, kinh
tế vĩ mô và chính sách.
Chính phủ Việt Nam đang tiếp tục hoàn thiện hệ thống luật pháp, chính
sách liên quan đến doanh nghiệp nước ngoài theo hướng nhất quán, công
khai, minh bạch và rõ ràng; cải thiện khâu thực thi pháp luật, tập trung
tháo gỡ khó khăn cho các nhà đầu tư và tăng cường đối thoại với nhà đầu
tư.
© AP PHOTO / PETROS GIANNAKOURIS
Với doanh nghiệp Nhật Bản, chúng tôi sẽ tiếp tục triển khai các chương
trình đối thoại chính sách thông qua Sáng kiến chung Việt Nam – Nhật
Bản, đối thoại chính sách Keidanren, Japan Desk. Chính phủ Việt Nam cam
kết luôn bảo đảm quyền lợi cho các nhà đầu tư Nhật Bản hoạt động kinh
doanh hợp pháp tại Việt Nam.
Chính phủ Việt Nam khuyến khích các doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư nhiều
hơn vào các lĩnh vực công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, logistics và
công nghiệp phụ trợ.
Thưa quý vị,
Một thế giới hòa bình, thịnh vượng và phát triển bền vững là nguyện vọng
của tất cả các quốc gia và dân tộc. Tương lai của thế giới sẽ được định
hình bởi các quyết sách ngày hôm nay.
Tôi mong rằng các quốc gia lớn, nhỏ sẽ tăng cường hợp tác và đối thoại
để cùng tìm kiếm giải pháp cho các khó khăn, thách thức chung, củng cố
lòng tin để tạo dựng nền tảng vững chắc tương lai.
Tôi tin tưởng rằng, với tiềm năng to lớn của mình, châu Á sẽ ngày càng đóng góp hiệu quả vào sự phát triển của thế giới.
Tôi xin chúc Hội nghị thành công tốt đẹp. Chúc các Quý vị sức khỏe và hạnh phúc.
