Từ lâu rồi người ta đã đem xã giao nhà nước thay thế cho công lý. Tôi biết là có những hoàn cảnh không may đã buộc một con người của công chúng, dù trong lòng không muốn, phải áp bức một công dân tốt. Ai mà lại muốn tỏ ra chừng mực giữa những kẻ thịnh nộ đang lên cơn thịnh nộ ; và tôi hiểu là, trong một cơn cuồng giận như tôi đang là nạn nhân, cần phải gào hú lên cùng với bầy sói, hay là bị nghiến ngấu ; Vậy nên tôi không than phiền việc ngài đã ra một lệnh thư chống lại cuốn sách của tôi ; nhưng tôi than phiền vì ngài đã làm điều đó chống lại con người tôi, với ít tính lương thiện cũng như là sự thật đến thế ; Tôi than phiền vì, trong khi cho phép bằng chính ngôn từ của ngài cái ngôn từ mà ngài chê trách tôi là đã đặt nó vào miệng của nhà tiên tri, ngài lại trấn áp tôi với những lời lăng mạ, vốn không hại gì tới luận cứ của tôi, chúng tấn công danh dự của tôi hay đúng hơn là danh dự của chính ngài ; tôi phàn nàn vì rằng, vô tư lự, không lý do, chẳng cần thiết, không coi trọng ít nhất là những nỗi bất hạnh của tôi, ngài lại xúc phạm tôi với một giọng điệu ít xứng đáng với tính cách của ngài đến thế. Vậy thì tôi đã làm gì ngài ? tôi đã bao lần ngưỡng mộ sự kiên định của ngài trong khi than phiền, thực vậy, về việc sử dụng những định kiến đã khiến ngài tạo ra những định kiến ; tôi đã luôn vinh danh những luân lý của ngài, tôn trọng những phẩm chất của ngài, và ngày nay vẫn còn tôn trọng mặc dù ngài đã giằng xé tôi ?
Chính là bằng cách ấy mà người ta thoát nàn khi người ta tranh cãi và người ta vô lý. Không thể giải quyết những phản bác của tôi, ngài đã biến chúng thành những tội lỗi ; ngài đã tưởng sẽ làm tôi trở nên hèn hạ bằng cách bạc đãi tôi, và ngài đã nhầm ; không làm yếu đi được những lý lẽ của tôi, ngài đã kích động những tấm lòng hào hiệp để khiến tôi thất sủng ; ngài đã khiến cho những người có lương tri tin rằng họ không thể đánh giá tốt về cuốn sách khi họ đánh giá xấu đến thế về tác giả.
-------------------------------------------------------
Il y a longtemps qu'on a substitué des bienséances d'État à la justice. Je sais qu'il est des circonstances malheureuses qui forcent un homme public à sévir malgré lui contre un bon citoyen. Qui veut être modéré parmi des furieux s'expose à leur furie ; et je comprends que, dans un déchaînement pareil à celui dont je suis la victime, il faut hurler avec les loups, ou risquer d'être dévoré. Je ne me plains donc pas que vous ayez donné un mandement contre mon livre ; mais je me plains que vous l'ayez donné contre ma personne, avec aussi peu d'honnêteté que de vérité ; je me plains qu'autorisant par votre propre langage celui que vous me reprochez d'avoir mis dans la bouche de l'inspiré, vous m'accabliez d'injures qui, sans nuire à ma cause, attaquant mon honneur ou plutôt le vôtre ; je me plains que de gaieté de cœur, sans raison, sans nécessité, sans respect au moins pour mes malheurs, vous m'outragiez d'un ton si peu digne de votre caractère. Et que vous avais-je donc fait, moi qui parlai toujours de vous avec tant d'estime ; moi qui tant de fois admirai votre inébranlable fermeté en déplorant, il est vrai, l'usage que vos préjugés vous en faisaient faire ; moi qui toujours honorai vos mœurs, qui toujours respectai vos vertus, et qui les respecte encore aujourd'hui que vous m'avez déchiré ?
C'est ainsi qu'on se tire d'affaire quand on veut quereller et qu'on a tort. Ne pouvant résoudre mes objections, vous m'en avez fait des crimes : vous avez cru m'avilir en me maltraitant, et vous vous êtes trompé ; sans affaiblir mes raisons, vous avez intéressé les cœurs généreux à mes disgrâces ; vous avez fait croire aux gens sensés qu'on pouvait ne pas bien juger du livre quand on jugeait si mal de l'auteur.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire