Nghệ sĩ nào cũng muốn
được hoan nghênh. Những lời ca tụng của những người
cùng thời của chàng là phần quan trọng nhất trong phần
thưởng của chàng. Vậy chàng sẽ làm gì để đạt được
chúng, nếu bất hạnh thay chàng được sinh ra nơi một
dân tộc và trong một thời đại mà các nhà thông thái
trở thành trào lưu khiến cho tuổi trẻ phù phiếm được
dùng làm mẫu mực; nơi mà con người đã hy sinh thị hiếu
của họ cho những bạo chúa của tự do của họ (ghi chú
7), nơi mà một trong hai giới chỉ dám tán thưởng điều
gì tỉ lệ thuận với sự hèn nhát của giới kia, người
ta bỏ qua những kiệt tác của thơ bi kịch, và những tác
phẩm hài hòa tuyệt diệu bị khước từ ? Điều
chàng sẽ làm, thưa các ngài ? Chàng sẽ hạ thấp thiên
tài của mình xuống mức của thế kỷ, và sẽ thích sáng
tác những tác phẩm thông thường mà người ta ngưỡng
mộ trong đời chàng hơn là những điều kỳ diệu mà
người ta sẽ còn ngưỡng mộ rất lâu sau khi chàng chết.
Hãy nói cho chúng tôi hay, hỡi Arouet nổi tiếng (tôi nghĩ là Rousseau nói về Voltaire - PLS), ngài đã
hy sinh bao nhiêu vẻ đẹp nam tính và mạnh mẽ cho sự
tinh tế giả tạo của chúng ta, và tinh thần lịch lãm
rất giàu về những điều nhỏ bé đã đáng giá cho chúng
ta bao nhiêu điều lớn lao.
(Ghi chú 7) Tôi còn xa
mới nghĩ rằng uy thế đang lên của phụ nữ là một
điều gì xấu trong chính nó. Đó là một món quà mà tự
nhiên đã dành cho họ vì hạnh phúc của con người : được
hướng dẫn tốt hớn, nó sẽ tạo ra bấy nhiêu điều
tốt lành cũng như là ngày nay nó tạo ra điều xấu.
Người ta không cảm thấy được đủ những lợi thế
nào sẽ được sinh ra trong xã hội mà một sự giáo dục
tốt hơn được tặng cho cái nửa này của nhân loại mà
nó chỉ huy nửa kia. Những người đàn ông sẽ luôn luôn
làm những gì làm vui lòng phụ nữ : nếu các ngài muốn
họ trở nên cao thượng và đức hạnh, thì hãy dạy cho
phụ nữ biết tâm hồn cao thượng và đạo đức là gì.
Những suy nghĩ mà đề tài này cung cấp, mà Platon đã
từng làm ngày xưa, thật xứng đáng được khai triển
tốt hơn bởi một ngòi bút xứng đáng viết theo một
người thầy như thế và bảo vệ một chính nghĩa lớn
đến thế.
----------------------------------------
Tout
artiste veut être applaudi. Les éloges de ses contemporains sont la
partie la plus précieuse de sa récompense. Que fera-t-il donc pour
les obtenir, s'il a le malheur d'être né chez un peuple et dans des
temps où les savants devenus à la mode ont mis une jeunesse frivole
en état de donner le ton; où les hommes ont sacrifié leur goût
aux tyrans de leur liberté (note 7); où l'un des sexes n'osant
approuver que ce qui est proportionné à la pusillanimité de
l'autre, on laisse tomber des chefs-d'�uvre de poésie dramatique,
et des prodiges d'harmonie sont rebutés? Ce qu'il fera, messieurs?
Il rabaissera son génie au niveau de son siècle, et aimera mieux
composer des ouvrages communs qu'on admire pendant sa vie que des
merveilles qu'on n'admirerait que longtemps après sa mort.
Dites-nous, célèbre Arouet, combien vous avez sacrifié de beautés
mâles et fortes à notre fausse délicatesse, et combien l'esprit de
la galanterie si fertile en petites choses vous en a coûté de
grandes.
(Note
7) Je suis bien éloigné de penser que cet ascendant des femmes soit
un mal en soi. C'est un présent que leur a fait la nature pour le
bonheur du genre humain: mieux dirigé, il pourrait produire autant
de bien qu'il fait de mal aujourd'hui. On ne sent point assez quels
avantages naîtraient dans la société d'une meilleure éducation
donnée à cette moitié du genre humain qui gouverne l'autre. Les
hommes feront toujours ce qu'il plaira aux femmes: si vous voulez
donc qu'ils deviennent grands et vertueux, apprenez aux femmes ce que
c'est que grandeur d'âme et vertu. Les réflexions que se sujet
fournit, et que Platon a faites autrefois, mériteraient fort d'être
mieux développées par une plume digne d'écrire d'après un tel
maître et de défendre une si grande cause.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire